شوری آب و خاک و روش های موثر مقابله با آن
شوری در ایران:
کشور ایران پس از هند و پاکسـتان ، بــا دارا بــودن 8/6 میلیــون هکتــار اراضــی شــور در صــدر کشــورهاي در معــرض تهدید از نظر تنش شوري محسوب می گـردد (Vashev et al. 2010). خاک های شور و قلیا حدود 5/12 در صد از مساحت کشور ایران را در برگرفته است. .برخی گزارش ها میـزان اراضـی شـور کشور را در حـدود 25تـا 27 میلیـون هکتـار) تـا 17درصــد از کــل مســاحت کشــور (گــزارش کــرده انــد (Sayyari, M. and S. Mahmoodi. 2002). حجــم آب هــاي شــور در کشــور نیــز قابــل توجــه مـی باشـد گـزارش ها نشان می دهد کـه ازمجمــوع 100میلیــارد متــر مکعــب منــابع آب کشــور ، حــدود 11میلیــارد متــر مکعــب داراي شــوري بــیش از 1500میلــی گــرم در لیتــر مــی باشــند (Shiati, K. 1998).
اثرات شوری بر گیاهان
در اثر شوری، رشد کاهش یافته و گیاه ضعیف می‌گردد. چنین گیاهی قادر به تولید محصول زیاد نبوده و بدین ترتیب عملکرد گیاه نیز کاهش می‌یابد.
شوری ممکن است به ۳ طریق باعث کاهش رشد و عملکرد گیاه گردد:
۱- وجود نمک در خاک باعث می‌شود که آب موجود در خاک کمتر در دسترس گیاه قرار بگیرد و گیاه برای جذب آب دچار مشکل گردد. در این صورت گیاه برای اینکه بتواند حداقل آب مورد نیاز خود را جذب کند باید انرژی بیشتری صرف نماید.
۲- برخی یونها مانند کلر، بر و سدیم ممکن است برای گیاه مسمومیت ایجاد کنند. معمولا در شرایط شوری غلظت این عناصر بالا است و برای برخی گیاهان مشکل ایجاد می‌کند.
۳- شوری ممکن است باعث اختلال در جذب برخی عناصر غذایی توسط گیاه گردد. یعنی حضور یک یون جذب یون دیگر را محدود می کند. برای مثال افزایش کلراید باعث کاهش جذب نیترات می شود و همچنین افزایش فسفر باعث کاهش جذب منگنز می شود و افزایش پتاسیم جذب کلسیم را کاهش می دهدChhabra, R. 2017).)
روش های مقابله با شوری در زمین های کشاورزی:
آبشوئی املاح به خارج از منطقه فعال ریشه گیاهان زراعی موثرترین روش برای اصلاح خاکهای شور است. اگرچه در کشورهای با محدودیت منابع آبی مانند ایران این کار عملا غیر ممکن است و باید به دنبال روش های اقتصادی و سریع جایگزین بود.
- استفاده از محصولات موثر در مبارزه با شوری آب و خاک
در سال های اخیر و پس از انجام تحقیقات آزمایشگاهی و مزرعه ای محصولاتی به بازار عرضه شده است که می تواند مشکل شوری را در مزارع به صورت کارآمد و اقتصادی حل کند. یکی از موثرترین محصولات
، محلول ضد شوری خاک و آب (salt stop) مجموعه کارخانجات گروه تولیدی پردیس- نانوسیز می باشد. این محصول که با جدیدترین فناوری روز دنیا تولید می شود با جایگزین کردن یون کلسیم و روی به جای یون سدیم مشکلات مرتبط با شوری را در زمین های کشاورزی تا حد زیادی کاهش می دهد. بدین صورت که: با کاهش میزان نمک در خاک، آب بیشتری در دسترس گیاه قرار می دهد و گیاه انرژی کمتری برای دریافت آب مصرف می کند. این میزان انرژی در جهت افزایش عملکرد گیاه مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این محصول باعث کاهش سمیت عناصر در قسمت ریشه گیاه می گردد و کاهش عملکرد کمی و کیفی ناشی از مسمومیت را در گیاهان جبران می کند. عناصری مانند پتاس که در مقاومت گیاه به تنش های زیستی (مانند بیماری ها) و غیر زیستی (مانند خشکی) موثر می باشند با مصرف این محصول به سهولت در دسترس گیاه قرار می گیرد . عوامل ذکر شده باعث می شود که استفاده از محصول (salt stop) مجموعه کارخانجات گروه تولیدی پردیس- نانوسیز در زمین های کشاورزی بسیار مقرون به صرفه باشد.
منابع:
Chhabra, R. (2017). Soil salinity and water quality. Routledge
Sayyari, M. and S. Mahmoodi. )2002(. An investigation of reason of soil salinity and alkalinity on some part of Khorasan province (Dizbade Pain Region). 17th WCSS, 14 -21 August 2002. Paper No. 1981, Thailand.
Shiati, K. )1998(.Brackish water as a source of irrigation: behavior and management of salt- affected reservoirs (Iran). In: 10th Afro-Asian Conf. Bali, Indonesia.
Vashev, B., T. Gaiser, T. Ghawana, A. de Vries and K. Stahr. )2010(. Biosafor Project Deliverable 9: Cropping Potentials for Saline Areas in India, Pakistan and Bangladesh. University of Hohenheim, Hohenheim, Germany.
تماس بگیرید